Жалдаушылар кәмелетке толмаған жасөспірімдер заңды бұзса да, оларды түрмеге қамамайды деп сендіреді. Алайда мектеп оқушыларын да жаза күтіп тұр, деп хабарлайды @Pavlodarnews.kz тілшісі.

Есірткі тарату және қолдану мәселесі құқық қорғау органдарының барлық күш-жігеріне және заңнаманы қатаңдатуға қарамастан өзекті күйінде қалып отыр. Сандардың өзі-ақ көп нәрсені аңғартады: 2003 жылы бір жасөспірім ұсталған, 2024 жылы – үшеу, 2025 жылы – төртеу. Павлодар облысында бұл көрсеткіш аз болып көрінгенімен, есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының бөлім бастығы Ирина Тимиргалиева әрбір мұндай жағдайды үлкен трагедия деп санайды.

Мәселенің ушығу себептерінің бірі – балалардың заңды білмеуі және оның салдарын түсінбеуі болса, екіншісі – жалдаушылардың кәсібилігі. Олар жасөспірімдердің құпияға қызығушылығын, оңай табысқа ұмтылысын және қатарластары алдында өзін көрсетуге деген ниетін шебер пайдаланады. Ал кезекті жасөспірімді «аулап» алған соң, көбіне қорқыту мен бопсалауға жүгінеді.

– Балаларға нұсқаулық береді де, барлық тапсырманы мұқият орындаса, ешқашан ұстамайды деп сендіреді. Бірақ бұл – қате түсінік, – дейді полиция қызметкері. – Біріншіден, жедел-іздестіру іс-шаралары үздіксіз жүргізіледі. Екіншіден, ұсталғандар өздері-ақ жабық Telegram-арналарды, сызбаларды, қатысушыларды көрсетеді. Үшіншіден, есірткі таратушылар вакуумда өмір сүрмейді, олардың заңсыз әрекеттері полицияға жетеді. Сондықтан есірткімен кез келген байланыс бұл міндетті түрде жаза екенін ескерген жөн. Тарату болсын, тұтыну болсын – бәрібір.

Ирина Тимиргалиева бір оқиғаны есіне алды: 9-сынып оқушысына «есірткі жасырушы» болуды ұсынып, бір жасырын орын үшін 1500 теңге төлеуге уәде берген. Қыз бала күн сайын бірнеше сағат арнаса, қанша табыс табатынын тез есептеп, тіпті миллиондаған соманы қиялдаған. Бірақ ол ұсталып қалды. Енді жеткіншек аса ірі көлемде синтетикалық есірткі таратқаны үшін 15 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін.

– Ұсталғандардың бәрі не болғанын тез түсінеді, ұлдар да, қыздар да жылайды. Оларды аяйсың, бірақ енді кеш. Өзін-өзі болашақтан айырды. Ата-аналар үшін де бұл – үлкен соққы, – дейді тәртіп сақшысы.

Сотталғандардың бар жастығы, білім алу, мамандық игеру, өзін-өзі дамыту мүмкіндігі артта қалады. Мұндай жолды тек қолайсыз отбасынан шыққандар емес, жағдайы жақсы балалар да таңдап жатады. Мәселен, 2023 жылы ауқатты отбасынан шыққан 16 жастағы жасөспірім ұсталған. Одан 39 оралған есірткі табылған – бар болғаны 40 грамм, алақанға сыйып кететіндей. Сот үкімі – 8,5 жыл. «Неге?» деген сұраққа ол: «Өз ақшам болсын, заманауи болайын, трендте болайын» деп жауап берген. 

Спикердің айтуынша, профилактиканы әкімдік, полиция, білім беру ұйымдары мен отбасының бірлескен әрекеті арқылы ғана жүргізу қажет.

– Әркім өз үлесін қоса алады. Ата-аналар – балаларымен ашық сөйлесу арқылы. Құқық қорғаушылар – салдары туралы айтып, дәрістер өткізу, бейнероликтер түсіру, әлеуметтік желілерді пайдалану арқылы. Қалған азаматтар – айналадағы жағдайға бейжай қарамай, күдікті жайт байқаса полицияға хабарлау арқылы, – дейді Ирина Тимиргалиева.

Оның айтуынша, дұрыс әрекет алгоритмі мынадай: 102 нөміріне қоңырау шалу немесе «102» қосымшасын пайдалану, Telegram-дағы «Көлеңкелі қаһарман» чат-ботына фото, видео, геолокацияны анонимді түрде жолдау, өз бетімен әрекет етпеу, араласпау.

Полиция қызметкері есірткі тақырыбы бәрімізге қатысты екенін, тек алдын алу, ақпараттандыру, қамқорлық және бір-бірімізге көңіл бөлу арқылы ғана жастарды қылмыс құрсауынан қорғап, олардың болашағын сақтап қалуға болатынын атап өтті.