@Pavlodarnews.kz тілшісі Павлодар облыстық кардиологиялық орталықтың кардиолог дәрігері Әйгерім Рахимовамен әйелдерде жүрек-қан тамырлары ауруларының себептері, статистикасы және алдын алу жолдары туралы әңгімелесті.

Жыл басынан бері облыста жүректің ишемиялық ауруымен (ЖИА) аурушаңдық он пайызға артқан. Бұл ретте инфаркт саны 28%-ға азайған.

Кардиохирургиялық орталық мамандарының айтуынша, жүрек-тамыр жүйесі аурулары тез жасарып келеді. Егер бұрын инфаркт 50-60 жастағы адамдарда болса, бүгінде 40 жастағы адамдарда да кездеседі. 

– Қазіргі таңда әйелдерде жүрек ауруының даму қаупі жоғары. Ол әсіресе әйелдерде операциядан кейінгі асқынулар кезінде пайда болады, – дейді кардиолог дәрігер.

Оның айтуынша, ағымдағы болжамдар халықтың қартаюын және созылмалы инфекциялық емес аурулардың эпидемиясын ескере отырып, жүрек-қан тамырлары ауруларының жиілігінің үздіксіз өсуін көрсетеді. Соңғы уақытқа дейін әйелдер жүрек-қан тамырлары ауруларына ер адамдар сияқты бейім емес деп есептелді. Эстрогендердің кардиопротекторлық қасиеттері бар болғандықтан, жүрек-қан тамырлары ауруларының жиілігін төмендетеді деп тұжырымдалған. Менопаузаға дейінгі әйелдерде соңғы онжылдықтарда жүрек-қан тамырлары ауруларының таралуы мен ағымындағы гендерлік айырмашылықтарға қатысты жаңа деректер пайда болды. Яғни, эстроген – бұл репродуктивті жаста, содан кейін менопауза кезеңінде, яғни 50 жасқа жақын азаяды және аурудың даму қаупін тудырады. 

– Әйелдерде жүректің ишемиялық ауруы ерлерге қарағанда 10 жылдан кейін дамиды. Сондай-ақ, хирургиялық менопауза әйелдерде аурудың даму қаупін жеті есе, ал ерте менопауза үш есе арттыратыны дәлелденді, – дейді ол. 

Әйелдерде жүрек-қан тамырлары ауруларына қандай факторлар әсер етеді? Маманның сөзінше, бірінші фактор – әйелдердің шамамен үштен бірінде кездесетін семіздік. Екінші фактор – қант диабеті. Әйелдер үшін қант диабеті қайталанған миокард инфарктісі мен жүрек жеткіліксіздігінің даму қаупінің екі және төрт есе жоғарылауымен байланысты қолайсыз нәтиженің дәлелденген болжаушысы болып табылады. Сәйкесінше ерлерге қарағанда маңызды. Сондай-ақ, әйелдерде аутоиммунды аурулар, қызыл жегі, ревматоидты артрит жиі кездеседі. Бұл сонымен қатар жүрек-қан тамырлары ауруларының дамуына айқын үлес қосады. 

Сонымен қатар, жаман әдеттерден – темекі шегу. Айта кету керек, тәулігіне 15 немесе одан да көп темекі шегу кезінде жүрек қан тамырлары қаупі жоғарылайтын еркектерден айырмашылығы, әйелдерде кардиоваскулярлық қауіп жоғарылайды, тіпті ол 1-ден 4-ке дейін темекі шегетін болса да, темекі шегу және бір мезгілде ауызша контрацептивтерді қабылдау әйелдерде кардиоваскулярлық оқиғалардың қаупін едәуір арттырады. Депрессия, бұзылулардың әртүрлі формалары немесе психикалық стресс ерлерде де, әйелдерде де – қауіп фактор. Таралуы – айтарлықтай жоғары.

– Бізге 25-30 жас аралығындағы жүрек ауруымен ауыратындар да келеді, – дейді кардиолог Әйгерім Рахимова. – 2024 жылдың бес айында жүректің ишемиялық ауруымен сырқаттанушылық көрсеткіші 10%-ға артып, одан болатын өлім-жітім 14%-ға төмендеді. ЖИА ауруының көбеюін ауруды ерте анықтаумен байланыстырамыз. Бүгінгі таңда жүрек-қан тамырлары ауруларын диагностикалаудың заманауи құралдары мен әдістері жеткілікті.

Тағы бір жағымсыз тенденция – созылмалы жүрек жеткіліксіздігімен (CHF) адамдар санының өсуі. Оларға инфаркттан кейінгі науқастар және ковидтен кейін миокардитпен ауыратын науқастар кіреді. Сондықтан Павлодар облысында мұндай науқастармен жұмыс жасайтын арнайы кабинеттер іске қосыла бастады. Соңғы бірнеше жылда облыстағы медициналық мекемелерде осындай 20 кабинет ашылды. 2023 жылы CHF бөлмелерінде 9,5 мың адам тексерілді. Облыстың екі мыңға жуық тұрғыны бұл дертке алғаш рет шалдыққан.