Тілші Қостанай облысының алтын өндірісінің қақ ортасында орналасқан және бір кездері бару үшін жабық болған Варварин кен орнында болды.

Қостанайдан кенішке дейінгі жол бір жарым сағатты алады. Вахталық кентке кіре берісте машина шекара бекетінде тоқтайды - кен орнынан төрт шақырым жерде Ресей Федерациясымен шекара басталады. Одан әрі келушілер бақылау-өткізу пунктінен өтеді. Алтын-стратегиялық металл, сондықтан мұнда бәрі маңызды.

Кәсіпорынмен танысу вахталық кенттен басталады. Бұл жеке инфрақұрылымы бар, адамдарға қамқорлық жасайтын және егжей-тегжейге назар аударатын шағын қала. Мұнда тек жатын орын мен тамақтану ғана емес, сонымен қатар спорт, мәдениет, даму және ең бастысы – еңбек адамына деген құрмет, оның ішінде моральдік тану ғана емес, сонымен қатар материалдық бонус.

–  Вахталық ауылда 570 адам тұратын жеті жатақхана бар: жұмысшылар, инженерлер, желілік қызметкерлер және мердігерлер. Вахташылар 12 сағат жұмыс істейді, – дейді SolidcoreEurasia ЖШС бас директорының қоғаммен байланыс және әлеуметтік саясат жөніндегі орынбасары Игорь Шеваловский. – Кейбір қызметкерлер ауылдан тыс жерде тұрады, оларды күн сайын тасымалдайды. Бөлмелерде екі адам тұрады: біреуі күндізгі сағатта, екіншісі түнде, сондықтан олар іс жүзінде бір-бірін көрмейді. Тамақтану күніне үш рет жүргізіледі. Әр қабатта жеке заттарға арналған кір жуғыш машиналар мен кептіргіштер бар.

Кәсіпорын аумағында күн электр станциясы салынуда, панельдердің бір бөлігі орнатылған. Кейінірек газ поршенді қондырғы пайда болады. Әзірге энергия ішінара сатып алынады, бірақ 2035 жылға қарай энергетикалық автономия болады. 

Ауылдың артында алтын өндіретін жер басталады. Олар мұнда сирек, көбінесе көліктермен жүреді. Біріншіден, қауіпсіздік, екіншіден, қашықтық. Айналадағы дала шөлді болып көрінеді, бірақ ішінде қозғалысқа, еңбекке, жауапкершілікке және ең бастысы табиғатты құрметтеуге толы өмір бар.

Орталық кеніштің шетінде тұрған кезде, тау алыбының суреті сіздің көз алдыңызда ашылады: жиектер жүздеген метрге созылады. Кесілген қабыршақты қабырғалар тот басқан, сұр, ақшыл және мыс түстерімен көзге түседі. Бұл карьер Варварин кен орнының жүрегі, жеті карьердің ішіндегі ең үлкені. Терең серпентин мен жұмыс істейтін карьерлік экскаватордың жиектерінде домалап бара жатқан стотоникалық самосвалдардың дауысы естілмейді.

Мұнда жылына 200 мың тонна кен өндіріледі, ал аршылған жыныстар шамамен сегіз есе көп. Бірақ бұл жерде жай тас қоқыс деп есептелмейді. Ол ішкі үйінділерді қалыптастыруға, инфрақұрылымды, өндірістік нысандарды, оның ішінде жаңа қалдық қоймасын салуға жұмсалады.

– Кәсіпорында ондай екеу бар. Біріншісін пайдалану аяқталды және қалпына келтіруге дайындалуда. Екіншісінің жұмысы қалыпты, қарқын алуда. Ол 2035 жылға дейін жұмыс істейді, – деп түсіндіреді Игорь Шеваловский.

Бақылау палубасы қалдық қоймасының керемет көрінісін ұсынады: көкшіл-жасыл айна, ол аспанды бейнелейді және құстарды қорқытатын лазер сәулесінің жасыл ұшқыны анда-санда жыпылықтайды. Судың астында халықаралық стандарттарға сәйкес сақталатын бай заттар бар.

Екі миллион шаршы метрлік инженерлік құрылымның түбі сүзгіге қарсы қабатпен қапталған – агрессивті ортаға және температураның ауытқуына төзімді геомембрана.

– Қорғаныс сазды экраны, дренаждық сақиналар, сорғы станциялары, пьезометрлер, бақылау ұңғымалары бар. Экожүйеге қамқорлық жасауда қате болмауы керек, – дейді сұхбаттасушы. – Балдырлардың гүлденуі бақыланады, сынамалар апта сайын алынады. Кәсіпорында экологиялық қызмет жұмыс істейді. Олар ауаны, суды, топырақты, биоәртүрлілікті, қалдық қоймасындағы су деңгейін, сүзгі ағындарын, металдар мен зиянды заттардың құрамын бақылайды.

«Варваринское» АҚ алтын өндіру және байыту фабрикасының целлюлозасы осында түседі, қатты заттар шөгеді, ал су қайтадан зауытқа кетеді. Зертханада кеннің қымбат металға айналуы үшін уақыт өтуі керек: сыртқы жағынан, кен ерекше емес, ал оның басым бөлігі – алтын немесе мыс екенін айтады.

– Жергілікті кенде тоннасына шамамен бір грамм алтын бар. Комаров және Юбилейное кен орындарынан әкелінетін жерде – үш граммға дейін жетеді. Кен мөлшері төмен болған кезде – 0,5 грамм ол баланстан тыс болып саналады және уақытша сақталады, – деп түсіндіреді Игорь Шеваловский.

Бір қарағаннан зауытта сиқыр бар сияқты болып көрінеді. Бірақ барлығы анық, стандарт бойынша: тау жыныстарын ұсақтау, сорбция, флотация. Мұнда екі соңғы өнім бар – құрамында алтын бар доре қорытпасы және флотоконцентрат. Доре құймаларын Астанаға аффинаж зауытына, ал концентратты одан әрі өңдеу үшін теміржол арқылы жібереді. 

Ел ішінде қайта өңдеуді дамыта отырып, компания өндірістік желіні кеңейтуге бәс тігуде: келесі кезең Павлодар Ертіс өңірінің аумағында құрамында алтыны бар өнімдерді қайта өңдеу болады.

– Компания Павлодарда «Ертіс гидрометаллургиялық комбинаты» (ЕГМК) бірегей жобасын іске асыруды жоспарлап отыр, – деп жоспарларымен бас директордың орынбасары бөлісті. – Комбинат бұрын өңдеу үшін ҚР шегінен тыс жерлерге әкетуге тура келген алтын өндіру бойынша тұйық цикл құруға мүмкіндік береді. Жоспарланған технология мен жобалық шешімдердің арқасында жаңа кәсіпорын Қазақстан үшін ғана емес, Орталық Азия үшін де бірегей болады.

Павлодар кәсіпорны түсті металлургия концентраттарын қайта өңдейді, ал пайдаланылған кен ең заманауи технология бойынша салынған қалдық қоймасына жиналатын болады. Тұйық су айналымы, дренаж және мониторинг бойынша инженерлік шешімдер, ал шығуда стратегиялық маңызы бар асыл металл – осының бәрі жобаны экологиялық жауапты өнеркәсіптік объектінің үлгісіне айналдырады. Автоклавты тотығу технологиясы, соның арқасында компания әлемдегі ең тиімді және экологиялық таза ең жақсы алтын қорытпасын шығаруды жоспарлап отыр.

ЕГМК-ның өзекті мәртебесіне келетін болсақ, компания инженерлік ізденістер бойынша жұмыстар аяқталғанын, болашақ комбинаттың негізгі жобалық шешімдері әзірленгенін, қоршаған ортаға әсерді бағалауды қамту аясын айқындау туралы қорытынды алынғанын, қоршаған ортаға әсерді бағалау басталғанын хабарлады. Алда қоғамдық тыңдаулар бар.

Серіктестік материал