Өңір – индустриялық және мәдени орталық қана емес, бай рухани мұраға ие мекен, деп хабарлайды @Pavlodarnews.kz тілшісі.

Дәстүр мен руханият тоғысқан бұл жерде өзге облыс тұрғындары мен шетелдік қонақтарды таңқалдыра алатын ерекше туристік маршрут қалыптасуда. Бұл бағыт діни нысандардың сәулеті және ғимараттардың ішкі құрылымымен таныстырып, келушілерге руханият пен конфессияаралық құрмет атмосферасын ашады.

Саяхатты Павлодардың басты мешітінен бастауға болады. Сегіз қырлы, биіктігі 63 метрлік мұнарасы бар еңселі ғимарат көптеген жанның жүрегін жаулаған.

Мешіт кітапханасының меңгерушісі Назым Ғизатқызы келушілердің өтініші бойынша шағын экскурсиялар өткізеді. Оның айтуынша, сәулетке көз жүгіртпес бұрын, мешіт жанындағы кітапхана қорына назар аудару маңызды.

– Бұрын көптеген адамдар Қасиетті Құранның көне нұсқаларының тарихын білу үшін келетін. Қазір кітапхана қорында шамамен бес мың кітап бар, оның ішінде Құранның қазақ, орыс, түрік және неміс тілдеріндегі 50-ден астам басылымы сақталған. Сондай-ақ араб тіліндегі 60-тан астам қолжазба нұсқалар болды. Олардың тарихы жүз жылдан асады. Барлығын облыс тұрғындары тапсырған. Бірақ, біздің ғимаратта сирек дүниелердің сақтауға мүмкіндік жоқ. Сондықтан оларды Астанадағы арнайы қорға тапсырдық, – дейді Назым апай.

Кітапхана саласында 50 жылдан астам еңбек еткен Назым Ғизатқызының айтуынша, жыл сайын туристер саны артып келеді. Бірі ислам дініне шынайы қызығушылық танытса, енді біреулер мешіттің сәулетіне тәнті болады.

– Кітапханадан кейін қонақтарды орталық залға апарып, ішкі әрлеу ерекшеліктері мен мешіттің салыну тарихы туралы айтып беремін. Қысқа мерзімде салынған бұл мешіт 2001 жылы ашылған. Төрдегі үлкен залға 1500 адам сыйып кетеді. Ішкі көрінісі – 3,5 тонналы аспалы шам. Залды нұрландыратын шамның 434 жарық шағын шамы, ал қабырғалар бағалы ағаш түрлерінен жасалған элементтермен безендірілген. Мамандарымыз аспалы шамды жылына бір рет қана түсіріп, тазалап, жанбай қалған шамдарды ауыстырады, – дейді кітапханашы. 

Туристер араб тілін үйренетін сыныптарды, имамдардың жұмысын, уағыз және неке қию залдарын, тіпті, асханаларды көре алады. Ерлер мен әйелдерге арналған бөлек бөлмелерге кіруге де рұқсат бар. Алайда, мешітке барғанда киім үлгісі сақталуы тиіс: киім жабық әрі құрметті болуы қажет.

– Әрине, мешітте қатаң ережелер бар. Театр киім ілгіштен басталса, бізде бәрі киім үлгісінен басталады. Әйелдерге орамал беріледі, шолақ шалбар мен қысқа белдемшемен кіруге тыйым салынған. Кейде туристер мұнараға шығуға рұқсат сұрайды, бұл тек наиб-имамның рұқсатымен мүмкін. Біз  қонақтар үшін әрдайым ашықпыз. Намаз оқимын деушілерге жайнамаз береміз, – дейді Назым апай.

Экскурсия жүргізу оның тікелей міндетіне кірмесе де, Назым Ғизатқызы мешіт тарихымен және өңірдің рухани өмірімен бөлісуді маңызды санайды. Әрбір экскурсияны арнайы күнделікке тіркейді. Мысалы, мамыр айының соңында мешітке 100-ден астам адам келіп, «Мәшһүр Жүсіп мешітінің тарихы» атты экскурсияға қатысты. Кейбіреулер алдын ала жазылады, ал кейбіреулер жай ғана әдемі ғимаратты тамашалайды.

Солардың бірі – Тәжікстанның Худжанд қаласынан келген Фаридун Фидматов.

– Павлодарда алғаш келуім, отбасыммен көлікпен саяхаттап жүрміз. Банк іздеп жүріп, мұнаралар мен көгілдір күмбезді ғимаратқа тап болдық. Бұған дейін Қостанай, Астана және Ақтөбедегі діни нысандарда болдым, бірақ Мәшһүр Жүсіп мешіті өзінің ауқымы және қайталанбас сәулетімен ерекше әсер қалдырды, – дейді Фаридун Фидматов.

Маршруттың келесі нүктесі – Павлодар епархиясының басты храмы Благовещенск кафедралды соборы. Ол Ертіс жағалауындағы көркем жерде орналасқан. Соборға құлшылықтан тыс уақытта алдын ала келісім бойынша кіруге болады.

Собор кілтшісі Алексий Гмыза туристердің қызығушылығы әртүрлі екенін айтады.

– Біреулер храмның құрылымына қызықса, енді біреулер иконалардың тарихын білгісі келеді. Біз собордың тарихы мен иконалар туралы айтып, кейін қоңырау мұнарасына көтерілеміз. Онда қоңыраушы қоңырау үнімен таныстырады, – дейді ол.

Протоиерей Алексей Степановтың айтуынша, кейде кімнің дұға етуге, кімнің жай ғана көруге келгенін ажырату қиын. Бірақ бұл да маңызды, себебі адамдарды тарих, тыныштық пен діннің өзі тартады.

– Соборда жеті күмбез бар, тағы үшеуі қоңырау мұнарасында орналасқан. Шатыр Новосібірде мырышталған темірден, полимерлі жабынмен жасалған. Бас кресттің биіктігі – 51 метр. Қоңырау мұнарасында тоғыз қоңырау бар: ең үлкені – бір тоннадан асады, ең кішісі – төрт келі. Иконостастың ені – 27 метр, биіктігі – 8 метр, 54 иконадан тұрады, барлығы «Софрино» кәсіпорнында жасалған. Бас аспалы шамның салмағы – 2,2 тонна, оның 168 шамы бар. Ал витраждар Томскіде жасалған, – дейді Алексей Степанов.

Мұнда да келушілерге арналған ережелер бар. Шіркеуге шолақ шалбармен, жағажай немесе спорттық киіммен кіруге болмайды. Бұл – қатаң заң емес, ішкі мәдениет пен құрмет белгісі. Адамдар храмның байсалдылықты талап ететінін өздері түсінеді.

Сондай-ақ, қызмет кезінде немесе рұқсатсыз суретке түсіруге болмайды.

– Храм – Құдайдың үйі. Суретке түсіруге бола ма, жоқ па – қызметкерлерден немесе діни қызметкерден сұраған дұрыс. Әсіресе, дұға етіп тұрған адамдарды немесе діни рәсімдерін түсіруге болмайды, – деп ескертеді әкей Алексей.

Собордың төменгі қабатында шомылдыру рәсіміне арналған купель залы, кітапхана, жексенбілік мектеп сыныптары мен әкімшілік бөлмелер орналасқан. 2002 жылдан бастап бұл ғимарат жергілікті маңызы бар тарихи және мәдени ескерткіш мәртебесіне ие.

Қасиетті жерлерге сапарлаушылар үшін ерекше қызығушылық тудыратын қасиетті жәдігерлер де бар. Олардың қатарында апостол Андрей Первозванный, Николай Чудотворец, Серафим Саровский және басқа да 30-дан астам әулиенің мүрде бөлшектері салынған «ковчег» бар.

Павлодар – бейбіт қатар өмір сүрудің ерекше үлгісін көрсететін қала. Ислам және православ дәстүрлері мұнда бәсекелеспейді, керісінше бірін-бірі толықтырады. Туристер, діни нанымға қарамастан,  сәулет жауһарларын тамашалап қана қоймай, терең рухани шабыт табады. Бұл маршрут мәдени-танымдық туризмге, қажылыққа және білім беру сапарларына өте қолайлы.