Қазақстанда ірі кәсіпкерлер салықтық жеңілдіктерді пайдаланып, бюджетке түсетін міндетті төлемдерді барынша азайтуда, деп хабарлайды @Pavlodarnews.kz тілшісі.

Қазақстан Республикасының Премьер-министрі Олжас Бектенов вице-премьер – ұлттық экономика министрі Серік Жұманғаринмен және қаржы министрі Мәди Такиевпен жұмыс кеңесін өткізді. Кеңесте салық-бюджет реформасы және салық түсімдерін бақылауды күшейту мәселелері қаралды.

Қаржы министрі Мәди Такиев жүргізілген талдау барысында жосықсыз салық төлеушілердің арнайы салық режимдерін (СРП) заңды түрде пайдалана отырып, салық міндеттемелерін төмендету схемаларын қолданғаны анықталғанын мәлімдеді. Бұл режимдер бастапқыда шағын кәсіпкерлікті қолдау және дамыту мақсатында енгізілген болатын.

Бүгінде Қазақстанда 2,3 миллион салық төлеуші тіркелген, олардың тек 8%-ы (137 мың) – ҚҚС төлеушілер. Барлық субъектілердің 81%-ы арнайы салық режимінде жұмыс істейді, ал олардың 85%-ы 15 миллион теңгеге дейінгі кіріс көрсетеді.

– Біз арнайы салық режимдерін қолданатын субъектілер мен жалпыға бірдей белгіленген салық режимінде жұмыс істейтін компаниялар арасындағы өзара есеп айырысу көлемін талдадық. Нәтижесінде, 2023 жылы бұл көрсеткіш екі есеге өсіп, 5 трлн теңгеден 10 трлн теңгеге дейін жеткені анықталды. Жалпы айналым көлемі 16 трлн теңгені құраса, оның 10 трлн теңгесі жалпыға бірдей салық режиміндегі компаниялармен өзара есеп айырысуға тиесілі. Яғни, миллиардтаған табыс тауып отырған кәсіпкерлер салықты ең төменгі мөлшерде төлейді, – деп атап өтті Мәди Такиев.

Кейбір компаниялар салықтық міндеттемелерін азайту үшін келесі тәсілдерді қолдануда:

• «Құжаттық» шығындарды арттыру – бір компания тауарды сатып алып, оны арнайы салық режимінде жұмыс істейтін басқа заңды тұлғаға өзіндік құны бойынша қайта сатады. Осылайша, бірінші компания шығын көрсетсе, екіншісі ҚҚС төлеуден жалтарады.
• бизнесті бірнеше заңды тұлғаға бөлу – мысалы, бір ғимаратта орналасқан бар, асхана және караоке жеке компаниялар ретінде тіркеледі немесе қонақүйдің әр қабаты әртүрлі жеке кәсіпкерге тиесілі болады. Кәсіпорынның табысы 78 млн теңге шегіне жеткенде, оның қызметі тоқтатылып, орнына жаңа заңды тұлға тіркеледі. Бұл схема ҚҚС төлеуден жалтаруға мүмкіндік береді.
• еңбекақы қорын азайту – кәсіпорын қызметкерлері штаттан шығарылып, жеке кәсіпкер ретінде тіркеледі. Осылайша, жұмыс беруші салық төлеуден және әлеуметтік жауапкершіліктен жалтарады.

Осы мәселелерді шешу мақсатында ҚР Қаржы министрлігі салықтық әкімшілендіруді жетілдіру үшін келесі шараларды ұсынды:

• бизнестің бөлшектенуін заңнамалық тұрғыдан анықтау;
• салық дауларында нысаннан гөрі мәннің басымдығын қамтамасыз ету;
• мұндай схемаларды бақылау және дәлелдеу әдістерін енгізу;
• жеке кәсіпкерлер үшін қызмет түрлерін шектеу.

Олжас Бектенов жосықсыз кәсіпкерлердің салық міндеттемелерін оңтайландырудың түрлі заңды схемаларын қолданатынын атап өтті. Оның айтуынша, салық органдарында мұндай ірі компаниялардың толық тізімі бар.

– Бұл тізімде BI Group, BAZIS және басқа да ірі құрылыс компаниялары, сондай-ақ танымал мейрамханалар, фитнес-клубтар және басқа да кәсіпорындар бар. Осыған байланысты, мен салық жүктемесін оңтайландыру схемаларын қолданатын ірі компаниялардың иелері мен басшыларына үндеу жасаймын: екі апта ішінде қосымша салық декларацияларын тапсырып, әділетті салық төлеуіңізді сұраймын, – деп атап өтті Олжас Бектенов.

Егер бұл талап орындалмаса, мемлекет өз құзыретіндегі барлық ресурстарды, соның ішінде фискалдық және құқық қорғау органдарын жұмылдыратын болады.