1940 жылдары тек кириллицамен жазуға рұқсат етілген, деп хабарлайды @Pavlodarnews.kz тілшісі.

«Богатырь Көмір» ЖШС табиғатты қорғау бөлімінің жетекші гидрогеологы Нұрболат Құрманғалиев мұрағат құжаттарының арасынан 1944 жылғы қазақ тілінде жазылған майдан хатын тауып алған. Ұмытылған әліпбимен жазған сарбазды анықтау мүмкін болмады. Бірақ оның «амандық хаты» ондаған жылдардан кейін жарық көрді. Хабар сол кездегі әдет бойынша кириллицамен емес, араб графикасымен емес, латынша жазылған.

«Амандық хат! Қадірлі, құрметті ... мен Е.., көптен-көп сәлемімді жолдап отырмын, сіздерге өзім хат жолдап отырмын. Бұрыннан өзім передовойдамын, қазір де ойлаймын, жақында передовойға барамын 6626 к. Жолымыз Берлинге жатады. Өзімнің денім сау, жақсы…өздерің көргендей, міндет-құрметімді атқарып жатқан жайт бар. Өзім Александр Невский партия орденін алдым.Өздерің қалай, аман-саусыздар ма? Неге жазбайсыздар?Колхоздарға фронтовый привет айтарсыздар. Кеше сіздің хатыңды алдым…», – деп жазылған хабарламада. (Автордың орфографиясы мен пунктуациясы сақталған).

– Әріпті әрең оқыдық. Сарбаз қазір бізге түсініксіз ескі қазақ латын әліпбимен жазған. Бұл сарбаз Ұлы Отан соғысы кезінде отбасына латын әріптерімен жазғаны біз үшін таңғаларлық, – деді гидрогеолог.

Тарихқа сүйенсек, қазақтар 1929 жылға дейін араб графикасын қолданып, қазақ тілінде жазған. Араб тілі халықаралық қатынас тілі болғандықтан, діни және зайырлы мектептерде, сондай-ақ ресми хат алмасуда араб жазуы қолданылды.

Бірақ Таяу Шығыс графикасы өте күрделі болғандықтан, халық арасында сауатсыз адамдардың саны өсе бастады. Одан кейін біртұтас түркі әліпбиі Яналиф – «жаңа әліпби» болып алынды. Ал жаңа үкіметтің келуімен латын әліпбиіне тыйым салынып, барлық материалдар кириллицаға көшірілді. 1940 жылы 13 қарашада КСРО-да «Қазақ жазуын латын қарпінен орыс графикасына негізделген жаңа әліпбиге көшіру туралы» Заң қабылданды.

– Біздің болжам бойынша, хат жазған адам 1929-1940 жылдары білім алған, сондықтан өзіне де, отбасына да түсінікті қазақ тіліндегі латын әріптермен хабарламаны жазуды ұйғарған, – дейді Нұрболат Құрманғалиев.

Өкінішке орай, хат алушының мекенжайы бар конверт сақталмаған.

Фото: Нұрболат Құрманғалиев