Борис Поломарчук Ата заңды саяси трансформацияның айнасы деп атады, деп хабарлайды @Pavlodarnews.kz тілшісі.

Торайғыров университеті «Философия және әлеуметтік ғылымдар» кафедрасының аға оқытушысы Борис Поломарчуктың пікірінше, Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ата Заңның 30 жылдығына арналған конференциядағы сөзін соңғы жылдардағы саяси трансформацияның өзіндік қорытындысы әрі болашаққа бағытталған бағдарламалық мәлімдеме ретінде қарастыруға болады.

– Біріншіден, Президент қазіргі Конституцияға дейінгі дала дәстүрлері мен хандардың құқықтық кодекстерінен бастау алатын тарихи сабақтастықты атап өтті. Бұл – қоғамда тарихи үздіксіздік пен өзіндік құқықтық мәдениет сезімін қалыптастыратын маңызды қадам. Екіншіден, Президенттің сөзі 2022 жылғы реформаларға негізделді. Дәл осы өзгерістер ең мазмұнды конституциялық трансформация ретінде аталды. Бұл тұста Тоқаев «халық – биліктің қайнар көзі» деген қағиданың референдумдар арқылы нақты іске асқанын ерекше атап өтті. Бұл тезис биліктің легитимділігін қоғамның қатысуға деген сұранысымен тікелей байланыстырады. Үшіншіден, жаңа саяси модель туралы идея тағы да айқын түрде айтылды: «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет». Бұл модельде билік пен халық билігінің элементтері арасындағы тепе-теңдік нақты белгіленген, – деп есептейді саясаттанушы, – деді саясаттанушы.

Борис Поломарчуктың пікірінше, Президент реформалар бағытының қайтымсыздығын және «өткенге оралу» мүмкін еместігін тағы да нақты атап өтті. Бұл – қоғамға да, саяси элиталарға да жолданған маңызды үндеу: жаңа қоғамдық келісім бойынша қол жеткізілген консенсус сақталуы тиіс.

– Қасым-Жомарт Тоқаев «Заң және тәртіп» қағидасының маңыздылығын атап өтті, соның ішінде жастарды құқықтық тәрбиелеу қажеттігін де ерекше айтты. Бұл – демократияландыру үдерісі құқықтық тәртіпті қатаң сақтау талаптарымен қатар жүретінін білдіретін белгі. Президент бірқатар бірегей жаңашылдыққа назар аударды: биліктегі туыстыққа тыйым салу, президенттік мандатты бір мерзіммен шектеу, әкімдерді сайлау аясын кеңейту. Бұл нормалар «жаңа саяси этиканың» бейнесін қалыптастырады. Негізінде, Президент «Әділетті Қазақстан» идеологиясының конституциялық-құқықтық негізін бекітті. Конституция тек заңдық құжат ретінде емес, XXI ғасырдың сын-қатерлеріне – цифрландырудан бастап жаһандық трансформация жағдайындағы егемендік мәселелеріне дейін жауап бере алатын тірі жаңғырту механизмі ретінде ұсынылды, – деді саясаттанушы.

Сарапшының пікірінше, Қасым-Жомарт Тоқаевтың бұл сөзін ескі суперпрезиденттік модельден азаматтардың шешім қабылдау үдерісіне тартылуын көздейтін, есеп беретін жүйеге өтудің аяқталған кезеңі ретінде қарастыруға болады. Сонымен қатар, Борис Поломарчук Президенттің сөзі жаңа саяси құрылым билік бөлінісін іс жүзінде қаншалықты өзгертеді және күнделікті өмірде құқық үстемдігі мәдениетін нығайту мүмкіндіктері аясындағы сұрақтар бойынша ашық пікірталас алаңын қалдырады деп есептейді.